Koppelingen gaan tegenwoordig lang mee. 200.000 km is geen uitzondering meer. Bij deze kilometerstanden verdienen alle slijtdelen van een koppeling de aandacht.
Versnellingsbakken en aandrijfsystemen worden steeds complexer. Dat geldt ook voor koppelingen en de bedieningssystemen. Het vervangen van een koppeling luistert tegenwoordig nauw. Montage van een verkeerd onderdeel of een halfslachtige reparatie betekent meer dan eens een kostbaar herhalingsbezoek. De werkplaatspraktijk leert dat zo’n driekwart van alle reparaties aan koppelingen puur mechanische delen betreft. En dat veel monteurs bij een reparatie alleen klassieke koppelingsdelen zoals koppelingsplaat en drukgroep vervangen. Als je een klant op langere termijn niet op extra kosten wilt jagen, is dit echter onverstandig. Koppelingen gaan tegenwoordig immers langer mee. Vroeger was 100.000 km met een koppeling al een hele prestatie. Nu is 200.000 km geen uitzondering meer. Deze langere levensduur vraagt ook meer van de omgeving van de koppeling, van het bedieningssysteem maar ook van het (tweedelige) vliegwiel.
60 x per km
Als een klant zich bij de werkplaats meldt met een storing die duidt op een kapotte of versleten koppeling, moeten allerlei zaken gecontroleerd worden. Hoe gebruikt de klant de auto eigenlijk? Gaat het om een boodschappenauto, is het de auto van een wijkverpleegkundige of een zakelijke leaserijder? Bedenk dat auto’s die veelal binnen de bebouwde kom rijden ongeveer zestig maal per kilometer de koppeling bedienen, terwijl dit bij snelweggebruik slechts één maal per kilometer het geval is. De ene koppeling wordt dus veel meer belast dan de andere. Dit geldt dan automatisch ook voor het bedieningssysteem. Dit slijt immers ook. Bij een hoge kilometerstand is het ook verstandig om het vliegwiel te controleren en te vervangen. Dit geldt ook voor de geleidebus, de kantelbout en de koppelingskabel, die op de levensduur van een koppeling zijn afgestemd. Zelfs een gaffel kan versleten zijn.
Versleten of storing?
Nauwkeurige inspectie van een gedemonteerde koppeling biedt belangrijke informatie. Is deze versleten of is er een storing waardoor de koppeling vervangen moet worden? Indien de koppelingsplaat torsiedempers heeft, is het belangrijk om die te bekijken. Zijn ze uitgeslagen of uitgebroken, dan duidt dit op overbelasting. Dit kan diverse oorzaken hebben, zoals een kapotte motorsteun of veroorzaakt zijn door chiptuning. Inspectie van de drukgroep en het druklager levert vaak ook belangrijke aanwijzingen op. De slijtage van de diafragmatongen zegt bijvoorbeeld iets over de toestand van het bedieningssysteem. Bij het typische Volkswagen-systeem kan men aan het drukpunt van de stift op het schoteltje zien hoe de toestand van de stift en het lagertje is. Zit dit drukpunt niet in het midden, dan is er slijtage aan het bedieningssysteem.
Vlak vliegwiel
Ook het vliegwiel moet gecontroleerd worden, vooral op zogenaamde hotspots en verbrandings- plekken. Dit zijn blauwe vlekken die ontstaan wanneer het vliegwiel te warm geweest is. Indien dit ernstig is, kan het een slippende of bokkende koppeling veroorzaken. Ook moet het vliegwiel op vlakheid gecontroleerd worden. Dit kan door een lineaal over het vliegwiel te plaatsen en de hoogte op de diverse punten te meten. Voor het inbouwen van de nieuwe set moet altijd worden nagegaan of de koppelingsplaat vlak is. Meer dan 0,5 mm zijslag is niet toegestaan. Het is dit punt dat vaak aanleiding geeft tot klachten. De koppeling komt niet vrij. De koppelingsplaat moet gemakkelijk kunnen schuiven over de vertanding op de prise-as.
Belangrijk daarbij is dat de vertanding op de juiste wijze wordt ingevet. Smeer de vertanding in met een klein beetje vet en schuif de plaat enkele malen over de as. Controleer dan meteen of de vertanding juist is. Verwijder vervolgens al het overtollige vet van de as en de naaf. Let op: gebruik geen vet met vaste bestanddelen zoals kopervet of grafietvet. De koppelingsplaat moet goed gecentreerd worden voordat de drukgroep wordt vastgezet op het vliegwiel. Let op dat de prise-as heel voorzichtig in de naaf van de koppelingsplaat wordt geplaatst. Dit om beschadiging van de vertanding te voorkomen. Een beschadigde vertanding belemmert het schuiven van de naaf. De koppeling komt hierdoor niet goed vrij.
Reparatiesets
Om er zeker van te zijn dat bij een vervanging van een koppeling alle noodzakelijke delen vervangen worden, is het raadzaam om gebruik te maken van speciale reparatiesets, zoals de Repset DMF van Luk. Vaak is alleen het vernieuwen van een druklager of koppelingplaat half werk. Als de boel toch los ligt, vernieuw dan meteen alle slijtagedelen. De reparatiesets bevatten onderdelen die voor een complete koppelingreparatie nodig zijn en helpen de werkplaats bij een vakkundige reparatie.